Potencijal štednje u BiH nedovoljno iskorišten - Novac bi se mogao preusmjeriti u investicije

Prema zvaničnim podacima Centralne banke BiH štednja građana iznosi više od 3 mlrd KM, što predstavlja veliki potencijal koji bi se mogao preusmjeriti u investicije, ukazuju ekonomski stučnjaci.

Saša Grabovac, izvršni direktor Udruženja ekonomista RS SWOT, kaže da od tih oko 3 mlrd KM koje se štede, samo oko 50 mil KM se nalazi van klasičnog bankarskog sistema, odnosno oko 25 miliona u premijama za životno osiguranje i još toliko u dobrovoljnom penzijskom fondu.

- Razlog tome je što građani, ali i veliki broj poslodavaca, nisu u dovoljnoj mjeri upoznati sa dugim vidovima štednje i benefitima koje one donose, te je to i jedan od razloga zbog čega je Udruženje ekonomista RS SWOT pokrenulo projekat finansijske pismenosti koji za cilj ima da se ta situacija popravi - kazao je Saša Grabovac.

Zdravko Zečević, izvršni direktor Evropskog dobrovoljnog fonda, naveo je da kada se kaže štednja, da se uglavnom misli na štednju u bankama.

- Jasno je da je naš finansijski sistem bankocentričan, te da se građani uglavnom opredjeljuju za štednju putem novčanih depozita. Ako oprezno pretpostavimo da depoziti stanovnika RS u ukupnim depozitima stanovništva u BiH učestvuju sa oko 20%, te pretpostavimo da iznose oko 3 mlrd KM, doći ćemo do zaključka da štednja u bankama građana RS iznosi preko 98% od ukupne štednje - navodi Zečević.

Prema njegovim rječima to znači da građani imaju povjerenja u ovaj način štednje, te da nisu dovoljno informisani niti motivisani za druge vidove štednje.

Zečević je kao dobar primer za štednju naveo ulaganje u dobrovoljno penzijsko osiguranje, kao treći stubu penzijskog sistema.

- Odnos prosječne penzije i prosječne plate je trenutno oko 40%, odnos broja radnika i penzionera je izrazito nepovoljan (1,17:1, umjesto optimalnih 4:1), a imajući u vidu manje stanovništva budućih uplatioca doprinosa, nije za očekivati da će iznosi za buduće isplate budućim penzionerima biti veći, te sve navedeno ukazuje da ćemo, odlaskom u penziju, značajno kompromitovati standard koji imamo dok radimo - napominje Zečević i ističe da je, jasno je da se samo štednjom, i to bilo kojom vrstom štednje, može spriječiti ili ublažiti posljedice manjih primanja.

Kako kaže koristi od štednje mogu imati ne samo radnici već i poslodavci.

- Najznačajnije prednost štednje u dobrovoljnom penzijskom fondu su poreske olakšice. Uplata do 100 KM mjesečno je oslobođena poreza (samim tim, i doprinosa), te se prednost za poslodavca koji se odluči za organizovanje penzijskog plana za svoje zaposlene ogleda u činjenice da nema nikakvog dodatnog troška za ovo lično primanje radnika - napominje Zečević.

- S druge strane sa stanovništa radnika, ovo je jedini način štednje koji mu omogućava da štedi iz svoje bruto plate, te u startu, prilikom uplate, ostvaruje prinos od preko 60% na osnovu državne subvencije - objašnjava Zečević.

Kako kaže, prednosti za poslodavce mogu da budu raznolike, a posebno se izdvaja to da je štednja u dobrovoljnom penzijskom fondu najjeftiniji način ulaganja u sopstvene ljudske potencijale, brendiranje firme, sticanje komparativnih prednosti na oskudnom tržištu radne snage i smanjenje neželjene fluktuacije.

Grabovac napominje da od ovakvog vida štednje i država ima višestruku korist.

- Funkcionisanje dobrovoljnih penzijskih fondova mijenja način alokacije sredstava, preusmjeravanjem potrošnje u investicije, a u dugom roku se postepeno rasterećuje postojeći penzijski sistem - kaže Grabovac dodajući da dobrovoljni penzijski fondovi predstavljaju značajne institucionalne investitore u zemljama u kojima postoje i funkcionišu, s obzirom na imovinu kojom raspolažu, te se pojavljuju kao podržaoci likvidnosti državnih budžeta, prenosi SWOT.